بررسی انواع سجاده فرش‌ها از نظر نوع طرح، الیاف و رنگ

بررسی انواع سجاده فرش‌ از لحاظ طرح، رنگ و الیاف

 

سجاده فرش محرابی

 

                                         سجاده فرش محرابی                                                 

اولین نمونه از سجاده فرشی که بافته شد، سجاده فرش محرابی نام گرفت و از این جهت به این نام معروف شد که در فرش چون فاصله میان دو لچک زیاد است و فضای بیشتری را احاطه می‌‌کند؛ به صورت محرابی است. اما در سجاده فرش چون فضای کمتری را اشغال می‌کند و دو لچک به یکدیگر متصل می‌شوند و شکلی که ایجاد می‌کند شبیه محراب مسجد است؛ به همین خاطر به این نوع از سجاده فرش، محرابی می‌گویند.

سجاده فرش تشریفات

 

                 سجاده فرش تشریفات        سجاده فرش تشریفات

سجاده فرش تشریفاتی، شباهت زیادی به فرش‌های کناره دارد. از ویژگی‌های به خصوص سجاده فرش تشریفاتی این است که ابعاد خاصی ندارند و اغلب برای مکان‌هایی که فرش با ابعاد مشخصی تمام فضا را پوشش نمی‌دهد مانند راهروها و راه پله‌ها مناسب می‌باشد. این نوع سجاده فرش‌ها نقش و نگار پیچیده‌ای ندارند و ساده بافته شده‌اند. که طرح این نوع سجاده فرش‌ها برگرفته از طرح‌های سنتی می‌باشد. از سجاده فرش‌ها با طرح تشریفات بیشتر هموطنان اهل تسنن استفاده می‌کنند چرا که در کتاب اربعه اهل تسنن، خواندن نماز روی سجاده فرش یا جانمازی که دارای نقش و نگار است، کراهت دارد.

سجاده فرش برمال

 

                                         سجاده فرش برمال

سجاده فرش سنتی کُردها است که در رنگ‌های سفید و سیاه یا سفید و قهوه‌ای بافته می‌شود. طرح‌هایی که در این نوع سجاده فرش‌ها بافته می‌شود برگرفته از یک سنت و نماد قومی و قبیله‌ای است. سجاده فرش برمال به صورت یک قطعه‌ای و یا دو قطعه‌ای بافته می‌شوند و بر اساس طرح بافت، اسامی متفاوتی در منطقه دارد. طرح‌های سجاده فرش برمال به دو دسته طرح اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند که هر کدام انواع مختلفی از شکل‌ها را ایجاد می‌کند.

سجاده فرش برجسته

سجاده فرش‌هایی که بعضی از طرح‌های آن برجسته باشد سجاده فرش برجسته می‌گویند که می‌توان نقش و نگارهای متنوعی را برای زیباتر شدن سجاده فرش به صورت برجسته درآورد.

مزایای سجاده فرش‌های برجسته

از مزایای سجاده فرش‌های برجسته می‌توان محل قرارگیری زانو روی سجاده فرش را به صورت برجسته درآورد تا افرادی که مشکل زانو درد دارند و نماز خواندن روی سجاده فرش برایشان کمی سخت است، در حالت برجسته راحت‌تر شود. برای حفظ ترتیب و نظم در اقامه نماز می‌توان محل‌های مشخصی برای قرارگرفتن مهر به صورت برجسته درنظر گرفت.

انواع الیاف استفاده شده در سجاده فرش

همانطور که در مقاله انواع الیاف استفاده شده در سجاده فرش ذکر شد، در بافت سجاده فرش از انواع الیاف طبیعی (مانند جوت، پنبه، پشم، ابریشم) و الیاف مصنوعی (مانند اکریلیک، پلی استر، پلی پروپیلین، نایلون) استفاده می‌شود اما الیافی که بیشترین کاربرد را در بافت سجاده فرش دارد، الیاف آکریلیک و پلی استر است.
 با این وجود الیاف آکریلیک مزایایی نسبت به الیاف پلی استر دارد که ترجیح داده می‌شود بیشتر از الیاف آکریلیک استفاده شود. الیاف اکریلیک نسبت به الیاف پلی استر، نرم‌تر و لطیف‌تر است به گونه‌ای که با لمس سجاده فرشی که با الیاف اکریلیک بافته شده است متوجه این نرمی و لطافت می‌شوید. الیاف اکریلیک بوی مواد نفتی و پلاستیک نمی‌دهد. مقاومت بالایی در برابر پاخور شدن دارد به نحوی که خاب سجاده فرش به راحتی و خیلی زود نمی‌خوابد. و همچینین دارای مقاومت بالایی در برابر حرارت مثل قابلمه داغ و ... به اندازه چند دقیقه دارد.

از مزایای نخ پلی استر نسبت به آکریلیک این است که نخ‌های پلی استر نسبت به نخ‌های آکریلیک قیمت مناسب‌تری دارد و بوی جوراب و ... جذب نمی‌کند. تمام الیافی که در بافت سجاده فرش‌ها استفاده می‌شود هیت ست می‌شوند که بسیاری از عیوب نخ در این مرحله از بین می‌رود و مقاومت نخ در برابر پارگی زیاد می‌شود. در مقاله ویژگی نخ‌های آکریلیک هیت ست شده، مزایای هیت ست کردن نخ‌ها توضیح داده شده است.

 

                                                            

 

انواع رنگ‌های به کار رفته در بافت سجاده فرش

            انواع رنگ های بافته شده در سجاده فرش

بعد از آن که نوع نخ در بافت سجاده فرش تعیین شد انواع رنگ‌ها در بافت سجاده فرش حائز اهمیت است. انواع رنگ‌هایی که شرکت سجاده فرش سوگند در بافت از آن استفاده می‌کند: گردویی، لاکی، آبی، سبز، سرمه‌ای و فیلی است که هرکدام از انواع سجاده فرش‌ها بسته به رنگی که دارند دارای خصوصیاتی هستند که اثرات مختلفی روی روحیات نمازگزاران و فضای روحانی مسجد می‌گذارد. همخوانی رنگ سجاده فرش با پوشش دیوارهای مسجد، پرده، در و پنجره و ... اهمیت بالایی دارد.

•    مثلا اگر محراب از رنگ آبی ساخته شده است بهتر است از فرش‌های محرابی آبی یا سبز استفاده شود. استفاده از رنگ سبز در سجاده فرش و نمازخانه‌ها باعث ایجاد آرامش در مساجد می‌شود.

•    اگر رنگ پرده‌های مسجد از جنس مخمل و زرشکی است بهتر است از سجاده فرش رنگ لاکی برای مفروش کردن مسجد استفاده شود.

•    مسجدهای با محیط های کوچک یا مسجدهایی که دارای محیط‌های تیره است بهتر است از سجاده فرش‌هایی با رنگ روشن مانند فیلی استفاده شود که محیط مسجد بزرگتر و دلبازتر نشان داده شود.

•    مساجدی که شلوغ است و رفت و آمد زیادی دارد و همچنین مساجدی که مجالس زیادی در آن برگزار می‌شود و یا مساجدی که در معرض گرد و غبار زیادی قرار دارد، بهتر است از رنگ‌های تیره مانند گردویی استفاده شود که خیلی زود کثیف نشود.

•    مساجدی که نور کافی ندارد و تعداد پنجره هایش کم است و در معرض گرد و غبار زیادی قرار ندارد بهتر است از رنگ‌های روشن استفاده کند.