در این مقاله سعی شده است که نحوه شناسایی ابریشم طبیعی و مصنوعی و تاریخچه تولید ابریشم در ایران معرفی شود اما برای شروع لازم است بدانید ابریشم طبیعی و ابریشم مصنوعی چیست؟ استفاده از ابریشم مصنوعی به جای ابریشم طبیعی در بعضی از کشورها مانند هند، ترکیه و پاکستان رواج دارد. اما سابقه و ارزش فرش و سجاده فرش‌های دستبافت در ایران به طبیعی بودن ابریشمی است که در بافت آن به کار می‌رود. ابریشم طبیعی همان پوشش پیله کرم ابریشم در فرم شفیره است که به دور خود می‌پیچد. الیاف ابریشمی که از پیله می‌ریسند تا چند صد متر طول دارد که به صورت کلافه می‌پیچند و در نهایت از آن استفاده می‌کنند. جالب است این نکته هم ذکر شود که طناب ابریشم طبیعی به قطر 5 میلی متر می‌تواند یک هواپیما 747 را بلند کند. اما ابریشم مصنوعی الیاف پنبه‌ای است که جلا داده شده است و یا الیاف مصنوعی است که از فیبر سلولزی بازسازی شده تهیه می‌شود. ابریشم مصنوعی می‌تواند به گونه‌ای که الیاف طبیعی مانند ابریشم، پشم، پنبه و کتان را از نظر ظاهر تقلید کند ساخته شود. به همین علت ضروری است که با روش‌ها و نحوه شناسایی ابریشم طبیعی و ابریشم مصنوعی آشنا شوید تا در موقع خرید فرش و سجاده فرش بتوانید سجاده فرشی که از ابریشم طبیعی بافته شده را از فرش سجاده ای که از ابریشم مصنوعی بافته شده تشخیص دهید.
اولین روشی که می‌توانید برای نحوه شناسایی ابریشم طبیعی و مصنوعی استفاده کنید به این صورت است که فرش سجاده‌ای را با کف دستتان نوازش کنید اکر کف دستتان گرم شد ابریشم طبیعی است و اگر دستتان گرم نشد ابریشم مصنوعی است. ممکن است به حسی که از گرما دارید شک داشته باشید. در این مواقع حتما از سجاده فرش ابریشمی که از اصل بودن آن اطمینان کافی را دارید استفاده کرده و با لمس هر دو سجاده فرش به طور همزمان از اصلی بودن سجاده فرش مورد نظر مطمئن شوید.
روش دومی که می‌توانید از آن کمک بگیرید این است که اگر فروشنده اجازه داد، یک گره از سجاده فرش را درآورده و بسوزانید. اگر ابریشم طبیعی باشد خاکستر آن تقریبا سیاه است و بویی شبیه سوختن مو می‌دهد (مو و ابریشم هردو بافت پروتئینی دارند). اما اگر خاکستر آن رنگی سفید (گچی مانند) داشت و بوی سوختن آن شبیه بوی سوختن کاغذ بود ابریشم مصنوعی در بافت آن به کار رفته است.
روش سومی که تقریبا می‌توانید امتحان کنید توجه به بافت سجاده فرش است. اگر بافت خیلی ریز بود (مخصوصا سجاده فرش‌های تمام ابریشم) سجاده فرش از ابریشم طبیعی بافته شده است اما اگر بافت درشت بود ابریشم طبیعی نیست.
آخرین روش تشخیص این است که یک نمونه کوچک از ابریشم را در محلولی که ساخته‌اید بگذارید اگر ابریشم در محلول، حل شد ابریشم طبیعی است در غیر اینصورت ابریشم مصنوعی است. این محلول اینگونه ساخته می‌شود که مقدار شانزده گرم سولفات مس و ده گرم گلیسیرین را به صد و پنجاه میلی لیتر اضافه کرده و حل نمایید. سپس سود سوز آور، آرام آرام به محلول اضافه نموده و هم می‌زنیم تا وقتی که یک محلول روشن بدست آید.
تاریخچه تولید پارچه و لباس در دوره پادشاه هفتواد در بم بوده که به قبل از اسلام برمی‌گردد. در این دوره از ابریشم سه نوع لباس و پارچه تهیه می‌شده است. اولین نوع که به لباس ابریشمی ساده رنگی معروف بوده است، دیبا گفته می‌شود. دومین نوع لباسی که از ابریشم تهیه می‌شده است پرنیان گفته می‌شود که این نوع لباس ابریشمی هفت رنگ و در بعضی مواقع با طرح گل در میان پارچه همراه بوده است. سومین نوع، پارچه رنگین ابریشمی و دارای طرح‌های حاشیه‌ای بوده که پرند نامیده شده است. این نوع پارچه ابریشمی بیشتر در دربار و مخصوص خاندان امپراطوری بوده است. در دوران ناصرالدین شاه، اولین کارخانه ابریشم کشی توسط یکی از سرمایه داران رشت به نام آقا محمد خان رشتی در روستای برکاده رشت بنا شد. فعالیت این کارخانه پس از مدت کوتاهی متوقف شد. بعد از آن در اواخر دوره سلطنت ناصرالدین شاه یکی دیگر از سرمایه داران گیلان به نام حاج امین‌الضرب توانست با دانش فنی کافی و استفاده از ماشین آلات فرانسوی و مدیران بازرگانی دیبلت فرانسوی، انحصار تاسیس کارخانه ابریشم را به مدت 20 سال بدست آورد. این کارخانه چندین سال با کمک کارگرهای ایرانی به ابریشم‌کشی و تولید محصول با کیفیت پرداخت اما سرانجام به دلیل ناسازگاری‌های دو فرهنگ شرق و غرب و مسائل اجتماعی تعطیل شد.
